Parijs wordt wakker...

Door : Michiel de Groote
Datum : 05.07.2023 16:50:56

Parijs wordt wakker…
In dit blog reizen we af naar Frankrijk, met een omweg via België. Net als in Nederland is er in deze landen veel aandacht voor milieuproblematiek. Diverse belangenverenigingen procederen op verschillende manieren tegen de staat om druk te zetten. En er is een bijzonderheid te melden, de kranten staan er vol mee!

Le Tribunal Administratief de Paris
Jacques Dutronc zong “I lest cinq heures, Paris s’éveille” (“Het is vijf uur, Parijs wordt wakker”). Het is zeker zo dat Parijs wakker is geworden, namelijk door een wake-up call van de Parijse bestuursrechter. En het is geen vijf uur, maar vijf voor twaalf! Voor de eerste keer is de Franse Staat namelijk veroordeeld vanwege het te weinig doen tegen gebruik van pesticide en de bescherming van grondwater. Verder is expliciet benoemd dat er ecologische schade ontstaat door pesticidegebruik zelf, maar ook (en dat is wel van belang) door het te weinig doen door Frankrijk. Anders gezegd, de Franse Staat draagt (een beetje) bij aan ecologische schade. Om die reden heeft het Tribunal Administratif de Paris (de Parijse bestuursrechter) in de uitspraak van 29 juni 2023 de Staat verplicht tot het nemen van maatregelen om uiterlijk binnen één jaar de schade te herstellen en erger te voorkomen. Opvallend is dat er eveneens is gezegd dat de manier van het beoordelen en toelaten van nieuwe middelen gebreken vertoond. Daar hoeft de Staat van de rechtbank echter niets aan te veranderen. Voor een van de eisende partijen, de belangenvereniging Notre Affaire à Tous, is dat een reden in hoger beroep te gaan. Maar goed, je kunt wel zeggen dat er een piketpaal is geslagen met deze uitspraak.

Brussel - Nitraatzaak
Ondertussen (ook in juni) heeft de rechtbank van eerste aanleg in Brussel zich gebogen over een claim van een vijftal belangenorganisaties zich over de rol van de Vlaamse regering in relatie tot de waterkwaliteit. Deze zaak wordt ook wel de Nitraatzaak genoemd en gaat over mestwetgeving. Het beoordeelde MAP6 bleek naar het oordeel van de rechter onvoldoende. Met deze aanpak wordt er niet voldaan aan de Europese Nitraatrichtlijn en de Kaderrichtlijn Water. Binnen een half jaar moet er een verbeterd plan zijn, zo luidde het verdict.
Overigens, eerder kreeg Wallonië al onder uit de zak nadat de Europese Commissie het Waalse gewest had gedaagd voor het Hof van Justitie in Luxemburg. Er werd (of wordt…?) veel te weinig gedaan aan de verbetering van de slechte waterkwaliteit aldaar.
En alsof het allemaal nog niet genoeg is, is een grote groep van milieu- en gezondheidsorganisaties een stevige lobby gestart bij alle Belgische overheden tegen glyfosaat. Dat middel kennen de meesten wel onder merknaam Round Up. Een slechte tijd om in België een winkeltje in pesticiden te beginnen, zou je zeggen.

Den Haag
Vanuit Parijs en Brussel terug naar onze politieke en juridische hoofdstad (sorry 020). Je vraagt je af of de gebeurtenissen in Nederland rond de Urgenda-zaak onze zuiderburen hebben geïnspireerd. In 2019 bevestigde de Hoge Raad het oordeel van het Haagse gerechtshof, dat de Staat verplicht was om de uitstoot van broeikasgas met 25% te verminderen. De grondslag voor deze verplichting is te vinden in het VN-klimaatverdrag en het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens (het EVRM). Wat gaat er in ons land allemaal nog volgen?
Op het moment van het schrijven van dit blog is mij niets bekend van een procedure tegen de Staat c.q. het College van toezicht op de gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Je zou je kunnen voorstellen dat een dergelijke procedure, naar Frans voorbeeld, in de toekomst een keer wordt opgetuigd. In een recent vonnis in kort geding werd duidelijk dat het juridisch relevant kan zijn dat – en dit heeft het Ctgb zelf gezegd – een cocktail van pesticiden schadelijker kan zijn voor de volksgezondheid dan een individueel, goedgekeurd middel. In het vonnis in kort geding is dan ook bepaald, dat een teler van lelies niet wekelijks zijn pesticide-cocktail mag spuiten over zijn akker. Dat is onrechtmatig vanwege de gezondheidsrisico’s voor de omwonenden, die het kort geding aanhangig hadden gemaakt. Moeten er voor cocktails van pesticiden misschien aparte of nadere regels komen?

Hoe dan ook, er staat nogal wat druk op de ketel als het gaat om het milieu en dat is terug te zien in de rechtspraak. We volgen het op de voet.

Michiel de Groote, juridisch adviseur en oprichter van Waterschapsland (06-28501030)