Waterschap strafbaar bij bever als bijvangst van muskusrattenbestrijding?

Door : Michiel de Groote
Datum : 30.03.2022 01:04:40

WATERSCHAP STRAFBAAR BIJ BEVER ALS BIJVANGST VAN MUSKUSRATTENBESTRIJDING?
Wat nu als het waterschap voortvarend te werk gaat met de muskusrattenbestrijding, maar in de klemmen een bever aantreft? Gelet op de stijgende populatie in Nederland kan dat zomaar gebeuren. De bever (soortnaam: castor fiber) is een diersoort die beschermd is. De bever staat namelijk op Bijlage IV van de Habitatrichtlijn. Daarmee valt de soort onder het beschermingsbereik van de Wet natuurbescherming.

Waterschap in het strafbankje
Het Openbaar Ministerie (OM) neemt het graag op voor de bever. Een waterschap dat in zijn klemmen soms bevers aantreft, wordt strafrechtelijk vervolgd. Dat leidde bij de rechtbank niet tot succes. Het OM probeert het nogmaals, maar dan in hoger beroep bij het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden. Het verwijt is dat het waterschap meermalen zou hebben geprobeerd om opzettelijk een bever te doden of te vangen door in gebieden waarin bevers leven onbeschermde klemmen te plaatsen om muskusratten te bestrijden. Aldus zou artikel 3.5 lid 1 van de Wet natuurbescherming worden overtreden – wat strafbaar is. Er wordt een voorwaardelijke geldboete van 5.000 euro geëist met een proeftijd van twee jaren.

Norm voor strafvervolging van decentrale overheden
De Hoge Raad heeft in 1998 het arrest ‘Pikmeer II’ gewezen en sindsdien is dat de toetsstaf voor het met succes strafrechtelijk kunnen vervolgen van decentrale overheden. In wezen kan een overheid niet worden vervolgd wanneer die overheid handelt in een exclusieve, aan hem opgedragen wettelijke taak. De overheid geniet dan strafrechtelijke immuniteit, zoals dat dan heet. Anders gezegd: de decentrale overheid staat niet boven de wet, maar bij taken die zij als enige verplicht moet doen geldt strafrechtelijke immuniteit.

Wel of niet strafbaar?
Het gaat om het plaatsen van klemmen vanwege muskusrattenbescherming. Het gerechtshof moest dus toetsen of dit een aan het waterschap (wettelijk) opgedragen taak is. Daarnaast moet het een exclusieve bestuurstaak zijn; het moet niet zo zijn dat anderen (derden) ook die taak mogen uitoefenen. De oplettende lezer voelt het al aankomen. Het hof sloeg de wettekst en de parlementaire geschiedenis erop na en concludeerde dat het waterschap juist muskusratten móet bestrijden. Dat staat in de wet (artikel 3.2a van de Waterwet). Bovendien is het waterschap de enige partij die dit (in zijn eigen beheersgebied) mag doen. Daarmee is de exclusiviteit gegeven. Geen strafrechtelijke veroordeling dus voor het waterschap, ondanks (enkele) dode bevers.

Waterveiligheid
Het hof zal zich er niet door hebben laten leiden, maar de bever is steeds minder populair in Nederland. Althans, onder de waterbeheerders. Bevers maken namelijk enorme gaten in dijken. En dat kunnen we in ons land niet hebben. Rijkswaterstaat verplaatst ze het liefst en sommige waterschappen schuwen als uiterste redmiddel zelfs afschot niet. Daarvoor is trouwens wel een ontheffing van de provincie nodig. En zo is de bever inmiddels welhaast een vijand van de waterveiligheid geworden. Net als Amerikaanse rivierkreeftjes trouwens (ook al zo in opmars).

Michiel de Groote, juridisch adviseur/docent, 06-28501030, info@waterschapsland.nl

[Photo by N. Hamann on Unsplash]