Hoge Raad: glyfosaat toch niet meer gebruiken (buiten land- en tuinbouw)

Door : Michiel de Groote
Datum : 24.07.2022 19:28:41

HOGE RAAD: GLYFOSAAT TOCH NIET MEER GEBRUIKEN (BUITEN DE LAND- EN TUINBOUW)
Er is al een tijdje een procedure bezig over de vraag of er terecht een verbod geldt voor professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen buiten de landbouw. Het gaat bijvoorbeeld om glyfosaat, dat onder meer wordt verkocht onder de merknaam ‘Round Up’. De producenten van gewasbeschermingsmiddelen zien graag dat het verbod vervalt, terwijl milieuorganisaties en ook waterkwaliteitbeheerders het verbod juist omarmen.

Wat is glyfosaat?
Glyfosaat is een bekend chemisch bestrijdingsmiddel dat wordt gebruikt om onkruiden te vernietigen. Het middel trekt na besproeiing via de blaadjes in de wortel van het betreffende onkruid. Het gebruik ervan is al sinds de jaren zeventig wijd verspreid. Zo wordt het bijvoorbeeld in de landbouw veel gebruikt. Overigens nemen aardappelen en peen het middel snel op, maar zolang het binnen bepaalde concentraties blijft is het niet schadelijk voor mens en dier. Dat is tenminste wat je erover lezen kunt op sommige sites op internet. Op een ander deel van de websites lees je dan weer dat er vrees is voor onder meer kanker ten gevolge van inname van glyfosaat.

Het systeem van de wet
In 2016 is het Besluit gewasbeschermingsmiddelen en pesticiden (afgekort: Bgb) gewijzigd. Er is toen een verbod opgenomen, inhoudende dat het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen buiten de land- en tuinbouw niet meer is toegestaan. Er is ook voorzien in een uitzonderingsmogelijkheid (artikel 27 lid 2 Bgb).

De rechtsvraag
Een van de partijen heeft betoogd dat het opnemen van het verbod in het Bgb geen wettelijke grondslag. Het Bgb is gebaseerd op de Wet gewasbeschermingsmiddelen. Verder is er nog de Europese Richtlijn 2009/128/EG, die gaat over de verplichting van elke lidstaat om periodiek het duurzaam omgaan met gewasbeschermingsmiddelen vorm te geven. Ten grondslag aan deze richtlijn ligt de Europese Verordening Gewasbescherming (1107/2009). Daarin staat dat er goed moet worden omgegaan met gewasbeschermingsmiddelen en dat een hoog beschermingsniveau voor mensen milieu het uitgangspunt is. De rechtsvraag is of de mogelijkheden van de wetgever dusdanig ver gaan dat het verbod uit 2016 mocht worden ingevoerd?

Hoge Raad
Nadat het gerechtshof te Den Haag eind 2020 oordeelde dat de wetgever te ver was gegaan, volgde het cassatieberoep dat we nu bespreken. De Hoge Raad heeft het arrest van het gerechtshof vernietigd. Op zich is een verbod zoals uitgevaardigd in 2016 niet per se ontoelaatbaar, gelet op het systeem van de wet. Dat is terug te lezen in de rechtsoverwegingen 3.1.3 en 3.1.4 van het Hoge Raad-arrest. Een dergelijk verbod moet wel ‘noodzakelijk, geschikt en evenredig’ zijn. Het gerechtshof is simpel gezegd te kort door de bocht gegaan bij het oordeel hierover. Om die reden wordt de zaak nu doorverwezen naar een ander gerechtshof, dat zal gaan kijken of het verbod past. Dat houdt in dat het verbod vanaf nu weer geldt. Tot nader order (…?).

Michiel de Groote, interim-jurist en docent bij Waterschapsland

[Photo by J. Bishop on Unsplash]